درباره معماری ارگانیک چه میدانید؟ همراه با نمونه موردی

معماری ارگانیک

به گزارش ساخت ویلا : بینش معماری ارگانیک ریشه در فلسفه رمانتیک دارد. رمانتیسم یک جنبش فلسفی هنری و ادبی در اواخر قرن ۱۸ و ۱۹ میلادی در شمال غربی اروپا بودکه به سایر نقاط اروپا و آمریکا سرایت کرد. این جنبش واکنشی در مقابل خرد گرایی عقل مدرن بود. رمانتیک ها همانند پیروان تفکر کلاسیک به ذهن انسان اعتقاد داشتند. ولی رمانتیک ها به آن بخش از ذهنتوجه داشتند که بیشتر در باره احساس وعواطف بود.درصورتی که برای فلاسفه کلاسیک عقل و منطق اهمیت داشت.
نکته حائز اهمیت این که اکثر فلاسفه رمانتیک شاعر بودند و به تجلیل از طبیعت عواطف وتخیل می پرداختنددر حالی که اکثر فلاسفه کلاسیک ریاضیدان بودند. برای نطریه پردازان قرن نوزدهم آمریکا که به دنبال زیبایی مدرن بودند طبیعت تنها فلسفه صحیح تلقی می شدهنرمند می بایست ترکیبی می ساخت که به موازات طبیعت باشد و پروسه حیات و رشد و توسعه را به صورتی انتزاعی نشان دهد.

رالف والدو امرسون نویسنده شاعر و کشیش آمریکایی هنرمندان را تشویق می کرد که از طبیعت الهام بگیرند.وی هنرمندان را برای یافتن رابطه بین فرم و عملکرد  در طبیعت هدایت می کرد او می نویسد :طبیعت سیستمی از فرم ها و روش های به وجود آوردن را خلق می کند که مستقیما قابل تطبیق در هنر است. همچنین ویوله لودوک معمار معروف فرانسوی معماران را ترغیب می کرد که قوانین طبیعی خلقت را به کار گیرند همانند مجسمه سازان قرون وسطی که گیاهان و حیوانات را مطالعه می کردند تا بفهمند که چگونه فرم های آنها یک عملکردی را نشان می دهند و یا خود را با خصوصیات ارگانیسم تطبیق می دهند.
معماری ارگانیک در آمریکا در قرن ۱۹ توسط فرانک فرنس و لویی سالیوان شکل گرفت.اوج شکوفایی این نظریه را می توان در نیمه اول قرن بیستم درنوشتارها وطرح های فرانک لوید رایت مشاهده کرد. به اعتقاد فرانک فرنس بر اساس نظریه ارگانیک همه فرمها طبیعی پویا هستند.نیروها وفشارهایی که در ساختار یک حیوان دخیل هستند کشش ماهیچه ها و مفاصل هنگامی که موجود حرکت می کند طرح  رشد و گسترش که در فرم گیاهان و صدف ها دیده می شود تصویری از یک شکل زنده است.

معماری ارگانیک فقط نوعی فعالیت رویداد یا مجموعه ای از دست سازها نیست حتی هنر صرف هم نیست . معماری ارگانیک برای تمام امور انسانی بنیادی و اساسی است و از همان آغاز تمدن ایجاد شده است چرا که بدون آن امکان بوجود آمدن تمدن یا فرهنگی وجود نداشت. معماری اجتناب ناپذیر جهانی بی پایان و نیاز ابتدایی است . دامنه ی معماری از بدوی ترین شکل سکونت در غارها تا پیچیده ترین نوع ساختمانها را در بر می گیرد.

به عقیده ی بن فارمر معماری ارگانیک هنری است که نمی تواند خود را از شرایط بافت پیرامون جدا نگه دارد شرایطی که نا گزیر باید به آن توجه کند هر مکانی ویژگی خاص خود را دارد و پاسخ منحصر به فرد را می طلبد . با رشد توسعه ی سرمایه و ثروت تعداد مشتریان معماری افزایش یافت و مسئله ی دست یافتن به خصوصیات اصیل در معماری بومی باشدت بیشتری نمایان گشت .علیرغم اینکه مسائل اقتصادی در نهایت اثرات خود را به موضوع معماری وارد نموده اند اما منبع اصلی و بی واسطه ی موثر دگرگونی ایده ها و نظریات در معماری را بیشتر فلسفی باید دانست.

آرمان های عملکردگرایانه معماری ارگانیک

یکی از کنجکاو ترین و دور از دسترس ترین پدیده های نیمه ی قرن نوزدهم نیاز گسترده و مصرانه در تقاضای یک معماری ارگانیک جدید بود که در حدود سال۱۸۹۰ به اوج خود رسید زمانیکه گستره ی تجاری فولاد و بتن مصلح توصعه ی قابل ملاحظه ای یافت. نیاز به پاسخ گویی به خواسته ها ی جدید از جمله نیاز به ساختمان های صنعتی ، راه آهن ، مرکز خرید، زندان ها ، بانک ها ، کار خانه جات، خانه های شهری ، خانه های کارگری …که ناشی از صنعتی شدن بود عمدتا  خطوط و فرمها تناسباتی منتهی شد که در الفبای معماری ما جایی نداشته بود .
مبلغینی نظیر جیمز فرگوسن در نظریه های خود پا را از تحول تدریجی فرمهای کلاسیک و قرون وسطایی فراتر نهاده اند او معماری معاصر شرقی را به واسطه ی تداوم ظهورش در تطابق با یک سنت پایدار میشود  و آنچه فرگوسن و پیروانش میخواستند دگرگونی بود در راستای دگرگونی های اجتماعی و فنی که  در تمدن جدید در شرف وقوع بود و سفارش دهندگان و مشتریان آخرین افرادی بودند که در طلب یک دگرگونی بودند . در قرن نوزدهم معماران و اندیشمندان برای به ظهور رسانیدن معماری جدید به نتیجه ی مهمی رسیدند و به قیاس معماری با مقوله های مختلف پرداختند که قیاس های عملکردی مهمترین قیاس بودند که عبارت است از

1. قیاس معماری با موجودات زنده
   قیاس زیست شناسی
   قیاس معماری باماشین مکانیکی
   قیاس زیست شناسانه

بینش معماری ارگانیک ریشه در فلسفه رمانتیک  ( جنبشی مقابل خرد گرایی مدرنیسم )

 اوج شکوفایی نیمه اول قرن بیستم در نوشتارها و طرح های فرانک لوید رایت

فرانک فورنس بر اساس نظریه ارگانیک همه فرم ها طبیعی و پویا هستند.

سالیوان از پایه گذاران مکتب شیکاگو و معماری مدرن در امریکا اعتقاد بسیارزیادی به فرم های طبیعی و سبک ارگانیک داشت.

سالیوان فرم تابع عملکرد را در پروسه رشد و حرکت طبیعی می دید.

ارتباط معماری با ارگانیسم های طبیعی معماری ارگانیک

1. رابطه ی ارگانیسم ها با محیط خود
2. وابستگی بین ارگان ها با یکدیگر
3. رابطه ی بین فرم و عملکرد
4. اصل حیات

فرانک رایت

مطالعه طبیعت مواد را آغاز کردم و دیدن آنها را آموختم…این کار نیازمند تمرکز بسیار و قدرت تصور بود. هر ماده ای می باید به گونه ای متفاوت مطرح شود. آرمان سادگی به مثابه جسمانیت ارگانیک است. طرحی که برای یک ماده مناسب بود و برای ماده ای دیگر مناسب نبود.

“هیچ خانه ای نباید روی تپه باشد، بلکه باید جزئی و بر آمده از طبیعت باشد، متعلق به آن باشد، تا تپه و خانه بتوانند با

هم زندگی کنند و خوشحالی هر یک به لحاظ وجودی دیگری باشد.”

رایت در ۲۰ مه ۱۹۵۳ در تلیسین معماری ارگانیک را در عبارات ذیل تعریف کرد:

طبیعت: شامل محیط خارج و داخل بنا و اجزا و مصالح آن

ارگانیک:  همگونی و تلفیق اجزا نسبت به کل و کل نسبت به اجزا

شکل تابع عملکرد: تلفیق فرم و عملکرد و استفاده از ابداع و قدرت تفکر انسان در رابطه با عملکرد

لطافت: شکل دهی مصالح و سازه سخت ساختمان را به صورت فرم های دلپذیر و انسانی، مکانیک ساختمان در اختیار انسان

سنت: تبعیت سنت اساس تفکر معماری ارگانیک

تزئینات: رابطه تزئینات به معماری همانند گل ها به شاخه های بوته

روح: روح باید در درون ساختمان وجود داشته باشد و قابل القا نیست، از داخل به خارج گسترش می یابد

بعد سوم: ضخامت و عمق

فضا: عنصری دائما در حال گسترش ، فضا یک شالوده پنهانی است که تمام ریتم های ساختمان باید از آن تبعیث شود و در آن جریان داشته باشد.

موارد طراحی و اجرایی را که رایت برای این خانه ویلایی در نظر گرفته بود می توان درهشت مورد زیر اشاره کرد.

۱- حداقل دخالت در محیط طبیعی
۲- تلفیق حجم ساختمان با محیط طبیعی به گونه ای که هر یک مکمل دیگری باشد.
۳-ایجاد فضاهای بین ساختمان و محیط طبیعی
۴- تلفیق فضای داخل با خارج
۵- نصب پنجره های سرتاسری و از بین بردن گوشه های اتاق
۶- استفاده از مصالح محیط طبیعی مانند صخره ها و گیاهان چه در داخل بنا چه در خارج بنا
۷- نمایش مصالح به همان گونه که هست چه سنگ چه چوب و یا آجر
۸- استمرار نمایش مصالح از داخل به بنا
از نظر رایت ارگانیک یعنی تلفیق شدن کل مجموعه و در مورد ساختمان ارگانیک معتقد بود: ساخته شده توسط افراد از درون زمین با تمهیداتی که خود در نظرمی گیرند و با توجه به زمان مکان محیط و هدف. از جمله معماران مطرح این سبک در آمریکا در حال حاضر فی جونز است.هرچند معماری ارگانیک بر خلاف کارهای میس و کوربوزیه صورتی جهانی به خود نگرفت ولی با این حال پیروانی در سایر کشورها پیدا کرد.در اروپا می توان از هوگوهرینگ و هانز شارونآلمانی آلوار آلتو فنلاندی وگروه دیستیل در هلند نام برد.در ایران هم می توان در کارهای مهندس هوشنگ سیحون – مهندس پاسبان – مهندس مهرداد ایروانیان نمونه هایی ازاصول طراحی معماری ارگانیک را مشاهده کرد.

شاید بتوان گفت که برای اولین بار این بوفن بود که در سخنرانی خود در آکادمی فرانسه در باغ موضوع سبک از قیاس های زیست شناسانه در توضیح مقصود خود استفاده کرد گفت : ذهن انسان هرگز قادر به خلق چیزی نیست مگر اینکه ذهن او از طریق انجام تجربیات و تمرکز افکار پرورانده شده باشد بدان معنی که ادراکات او نطفه های محصول او را شکل میدهد.

فرانک لوید رایت در مقتله ای باد عنوان در باب علت معماری گفت : منظور من از معماری ارگانیک آن است که این معماری از درون به بیرون در هماهنگی با شرایطی که ایجاد آن را میسر میدارد توسعه میابد .همچنین از ایده ی تکامل تدریجی به مثابه یک تفکر نوین در قیاس زیست شناسانه میتوان استفاده کرد این تکامل تدریجی عینا در مورد معماری نیز مصداق دارد.

همانطوریکه معماری ارگانیک رم تکامل یافته ی معماری یونان با معماری دوره های بعد از مسیحسیت تکامل یافته ی دوره های قبل خود میباشد نظریه ی تکامل  نظریه ی مکتبتبعیت عملکرد از فرم را  تائید میکند و این نظریه را ارائه میکند که ابتدا فرمها بوجود آمدند سپس عملکردها و اگر دگرگونی در فرمها به وقوع میپیوندد به واسطه ی عدم توانایی عملکردی فرمها به وقوع میپیوندد و فرمهای فاقد عملکرد قادر به بقا نیستند.

این قیاس سرانجام منجر به پیدایش معماری ارگانیک درقرن ۱۹ شد.

خانه آبشار معماری ارگانیک

طراحی ویلا خانه ادوارد-جی- کافمن که به نام خانه آبشار معروف است در سال ۱۹۳۶ در بالای آبشاری در Ohiopyl در پنسیلوانیای آمریکا ساخته شد.
طراح آن معمار معروف فرانک لوید رایت میباشد و محاسبات فنی آن توسط ویلیام وسلی پیترز انجام شده است.

“خانه آبشار یکی از بزرگترین هدایای الهی وحاصل تجربه ذهن انسان بر روی کره خاکی است، من فکر می کنم تا به حال هیچ بنایی تا این اندازه با هماهنگی و هارمونی بیان نشده است، مهمترین نکته در آن حفظ آرامش جنگل و رود وصخره است وهمه اینها بعلاوه ساختار خانه شما را به آرامش وگوش دادن به صداهای گوش نواز دعوت می کنند آن هم نه هر صدایی! بلکه صدای موسیقی آب و آبشار.

این خانه راهی است برای رسیدن به آرامش” فقط نگاه بوم شناختی این مدل”کارایی دقیق از درختها”Underbrush”بوته ها”جزییات سنگ روی پل و جزییات سنگ بر روی زمین را نشان میدهد.

موارد طراحی و اجزائی را که رایت برای این خانه ویلائی در نظر گرفته بود می توان در هشت مورد ذیل خلاصه کرد:

حداقل دخالت در محیط طبیعی

تلفیق حجم ساختمان با محیط طبیعی به گونه ای که هر یک مکمل دیگری باشد.

ایجاد فضاهای  خارجی بین ساختمان و محیط طبیعی

تلفیق فضای داخل با خارج

نصب پنجره های سرتاسری و از بین بردن گوشه های اتاق

استفاده از مصالح محیط طبیعی مانند صخره ها و گیاهان چه در داخل بنا چه در خارج بنا

نمایش مصالح به همان گونه که هست چه سنگ چه چوب و یا آجر

استمرار نمایش مصالح از داخل به بنا

ایده های ساخت خانه آبشار معماری ارگانیک

خانه آبشاری بعنوان یکی از بزرگترین شاهکارهای رایت برای هر دو خاصیت پویایی اش و نیز برای پیوستگی و یکپارچگی اش به طرز قابل توجهی با محیط پیرامونش وفق داده شده بود.

علاقه شدید رایت به معماری ژاپنی بطور قابل ملاحظه ای در طرح خانه آبشاری منعکس شد و بخصوص در اهمیت نفوذی سطوح خارجی و فضاهای درونی و تأکید شدید بر حفظ هارمونی بین انسان و طبیعت .

کافمن معماری ارگانیک : « رایت می دانست که تمامی انسانها مخلوقات طبیعتند ، بنابراین طرح معماری ارگانیک که در طبیعت بنا شود و با طبیعت همنوایی داشته باشد مطابق با آنچه که انسانها به آن تمایل نشان می دهند است .

 برای مثال اگرچه کل این خانه آبشاری توسط نواره های پهن پنجره ها باز نگه داشته می شود ، مردم درون آن کاملاً در امانند . انگار که در عمق یک غار جای گرفته‌اند ، یعنی داشتن امنیت کامل در مفهوم تپه های پشت سرشان .

خصوصیات بنا معماری ارگانیک

1. کف ها و بام های خانه آبشار به طور چشمگیری پیش آمده است
2. پنجره ها در گوشه های اتاق ملاقات میشوند که همان سرچشمه محدود کردن فرسایش میباشد.
3. ترکیبی مناسب به وسیله عناصر بصری از قبیل پلکان و دودکش با نمائی از سنگ و سطحی زبر صمیمیت یافته اند
4. سطح شناور خانه آبشار طنین انداز جریان مسیل آبشار می باشد
5. کف ها و سقف ها به صورت مستقلی به سمت خارج گسترش یافته اند
6. عناصر قائم این جریان به سوی آسمان گسترش داده شده اند
7. اسکلت خانه به وسیله بتون مسلح اجرا شده است

نگاه بوم شناختی معماری ارگانیک

تادوا آندو : «من فکر می کنم رایت مهمترین جنبه معماری ارگانیک (یعنی همان طرز صحیح بکارگیری فضاها ) را از ژاپنیها یاد گرفته است . وقتیکه من از خانه آبشاری در پنسیلوانیا بازدید کردم حس تشخیص و دقت فضایی یکسانی را حس کردم اما چیزی که توجه مرا به خود جلب کرد صداها و آواهای دل انگیز طبیعت بود که در آن خانه بخوبی شنیده می شدند .»

معروفیت خانه آبشار معماری ارگانیک

مرتبط بودنش با زمین های اطرافش و قرارگرفتنش درست بالای آبشاری که تا پائین خانه جاری است

طرح الهام گرفته از معماری ارگانیک

داستان وندام ( فیلم هیچکاک بنام رفتن به شمال از راه شمال غرب )

“کارایی دقیق درختها “Underbrush”بوته ها”جزییات سنگ روی پل و جزییات سنگ بر روی زمین

تلالو رنگ های طبیعی در آب و حرکت آبشار این مدل با واقعیت یک اثر هنری میسازد.

خانه بر فراز آبشار قرار گرفته است و این طراحی باعث شده است ، گفته می‌شود خانم کافمن از روی راه پله ها ماهی‌گیری می‌کرده است.

یکپارچگی با مد نظر قرار دادن جزئیات بسیط و کلی تا جزئیات ریز و فرعی اعمال شد :

1. معماری ارگانیک در بهار وقتیکه برف ها آب می شوند دیواره های سنگی دارای کانی های طبیعی هستند و تیرهای تراس شکل صخره ها می یابند وصدای آبی که از ورودی آبشار بیرران چکه میکند یک هارمونی کامل در طبیعت اطراف بوجود می آورد
2. در پلی که خانه اصلی را به خانه مهمانان و بخش خدمه وصل می کند یک چشمه آب چکان طبیعی در داخل برپاست
3. شیشه ها روی دیواره سنگی نصب شدند و از هیچ چارچوب فلزی استفاده نشد
4. از تیرک پیش آمده در اتاق نشیمن یک پلکان مستقیماً به سمت پائین و به طرف نهر زیر خانه امتداد دارد
5. اتاق خوابها کوچکند و بعضی از آنها نیز سقفی کوتاه دارند
6. دالانها ، بالکن ها، و درب های خروجی (دور این خانه) مکانهای مورد علاقه هر بازدیدکننده ای است
7. رنگهای انتخابی اولیه رایت برای طراحی : رنگ خاک سرخ روشن برای قسمت بتنی و یک نوع رنگ قرمز خاص (بنام چروکی) برای قسمت های فولادی.

در دامنه بالایی خانه اصلی چهار طاقنمای بدون سقف وجود داشت که محل استقرار خدمتکاران و خانه مهمانان بود. این ساختمان دورافتاده و متصل به ساختمان اصلی دو سال بعد با بکارگیری کیفیت یکسانی از مواد در رابطه با جزئیات خانه اصلی ساخته شد. معماری ارگانیک در قسمت محل سکونت مهمانان یک استخر کوچک شنا با فواره های آب و زهکش هایی به رودخانه زیرین ساخته شده بود.

مدرسه هنر سنگاپور معماری ارگانیک

مدرسه نانیانگ در حومه غربی سنگاپور واقع شده است.

وسعت این سایت حدود ۲۰۰ هکتار است .

در مرکز این سایت منطقه ای دره مانند وجود دارد که در طرح تانگه به عنوان فضای سبز و ریه تنفسی دانشگاه در نظر گرفته شده بود.

سقف سبز منحنی ، این ساختمان را از دیگر بناها در محوطه متمایز می کند اما خطی تار و نامشخص بین نما و ساختمان دیده می شود.

سقف ها فضاهای باز ایجاد می کنند، ساختمان را عایق می کنند ، هوای بیرون را خنک می کنند و آب باران را برای آبیاری چمن ها ذخیره می کنند.

چمن های سبز سقف با چمن های طبیعی زمین آمیخته شده و ساختمان را احاطه می کند و آنرا به زمین متصل می کند.

خط  بیـن گیـاهـان و چمـن هـای سقـف در نـزدیکـی زمین به طور زیبایی محو گردیده و سقـف با شیبی ملایم از طریق رکاب به زمین متصل می شود

فضای سقف بـرای بـرگـزاری تجمـع هـای خصـوصـی و غیر رسمی استفاده می شود که ایـن فضـا شـور و هیجانی وصف ناشدنی را در انسان ایجاد می کند.

ترکیب چمن ها با گیاهان محلی، تنوعی را بـه وجـود آورده اسـت

همین نقل قول از هونگ بی لاک _ رئیس CPG _ کافی است که نشان دهد چقدر برای طراحان مدرسه هنر معماری ارگانیک مهم بوده هویت سبز و فلسفه محیطی ریه تنفسی دانشگاه حفظ شود.پروژه باید به گو نه ای طراحی میشد که با محیط اطراف درآمیزد و به شکلی در محیط حل شده و تا جای ممکن دیده نشود.

شیشه – بتن – چوب در معماری ارگانیک

توسط دو کمان که به تدریج شیب گرفته اند و توسط کمان سوم کوچک تری قطع شده اند ، شکل گرفته کف های سیمانی و ماسه ای در قسمتی از زمین و استفاده از نرده های چوبی و بی رنگ فضای داخلی را در شکل و رنگ بسیارمتنوع نموده است.

سقف های منحنی معماری ارگانیک با چمن متراکم پوشانده شده اند این کمان در عین اینکه کارکرد زیباشناسانه دارد و مانند مجسمه ای متواضع در لندسکیپ منطقه خوش نشسته است اعتبار زیست محیطی ساختمان را هم بالا برده اند و با توجه  به شرایط اقلیمی منطقه و آب و هوای گرم و مرطوب کارکرد موثری در تنظیم شرایط محیطی داخل ساختمان داشته است.

ساختمان مدرسه هنر کلا بر اساس تفکر سبز و پایدار طراحی شده است.

چمن کاری به شکل متراکم در سنگاپور متداول نیست و آب و هوای آن به هیچ وجه مناسب استفاده از سطوح چمنی نیست

طراحان برای رسیدن به هدف خود با طراحی یک فرایند پیچیده حصیری زیر خاک سبک روی سقف بتنی تعبیه کرده اند که از طریق یک شبکه آبیاری و زهکشی دائمی همیشه مرطوب می ماند.