بررسی معماری شهرستان کندوان
تاریخچه شهرستان کندوان
معماری در اثر فعل و انفعالات آتشفشانی کوه سهند، بررسی معماری شهرستان کندوان توده ها و گدازه های مذاب بوسیله باد، برف و باران در طی هزاران سال شکل گرفته و به فرم کران درآمده است نخستین ساکنان روستا، ساکنان روستایی بنام حیله ورکه در ۲ کیلومتری غرب کندوان قرار داشته بوده اند، که برای در امان ماندن از یورش مغولها (قرن ۷ هجری) به دشتی در مقابل کندوان فعلی مهاجرت کردند و در طول تاریخ کرانها را با تیشه های دستی حفاری کردند و ساکن شده اند.
موقعیت جغرافیایی کندوان
روستای کندوان در شمال شرق ایران، در استان آذربایجان شرقی، در ۶۲ کیلومتری جنوب غربی تبریز و ۲۲ کیلومتری جنوب اسکو واقع شده است.
اقلیم معماری کندوان
دلیل نامگذاری کندوان خانه های کندویی شکل هستند که در دل صخره های کله قندی قرار گرفته اند که محلی ها آنرا کندجان می نامند در روستای کندوان بیش از ۲۹۲ خانوار ساکن هستند اهالی کندوان اکثرا دارای موهای خرمایی، چشمهای زاغ و یا میشی و چهره ای گندمگون دارند و زبان غالبشان ترکی است.
روستای کندوان سومین روستای صخره ای جهان است ۲ روستای دیگر که یکی در کاپادوکیای ترکیه و دیگری در داکوتای امریکا قرار دارند. اما کندوان تنها روستای صخره ایست که هنوز مردم در آن زندگی می کنند معاش مردم کندوان عموماً از راه دامداری، کشاورزی و تا حدودی صنایع دستی است.
دره شمالی جنوبی سرسبز کندوان دارای چشمه آب معدنی است که برای درمان بیماریهای کلیوی مفید است.
سوغات شهر کندوان شامل عسل که مهمترین آنهاست و همچنین گردو، آلو، شاه دانه و شیره انگور نیز می باشد.
این روستا به سبب ویژگی معماری صخرهای و بافت مخصوص آن در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
به منظور فراهم کردن بستر مناسب برای حفظ بافت تاریخی و گردشگری منطقه، شبکه برق هوایی روستای کندوان به زمینی انتقال داده می شود.شهر کندوان دارای اقلیم سرد و کوهستانی می باشد.
نکاتی برای مقابله با سرما در طراحی ساختمان
۱- ساختمان ها در دل خاک فرو می رود.
خاک نقش مهمی به عنوان عایق حرارتی و برودتی ایفا می کند. دانلود اتوکد اجاق گاز شهر کندوان نیز از این نکته به خوبی استفاده نمود بررسی معماری شهرستان کندوان و با قرار دادن ساختمان ها در درون کرانها و دل کوه از خاک به عنوان عایق حرارتی استفاده نموده اند. لذا درون خانه ها در زمستان گرم و در تابستان خنک می باشد.
۲- نورگیری ساختمان ها
بهترین نوع نور چه از نظر شفافیت و چه از نظر حرارت نور جنوب میباشد طراحی شهر کندوان نیز به صورتی می باشد که کشیدگی ساختمان رو به جنوب بوده تا بتوانند ازاین نعمت طبیعت استفاده مناسبی برای بحث گرمایش خود داشته باشند.
۳- ارتفاع سقف
یکی از قسمت های ساختمان که بیشترین پرت حرارتی را دارد و نقش مستقیمی با گرمایش ساختمان را دارا می باشد سقف یا همان بام ساختمان است که امروزه با عایق کاری آن از پرت حرارتی جلوگیری می کنند اما درگذشته همچنین در کندوان با کم نمودن ارتفاع سقف سعی به گرم کردن ساختمان می کردند زیرا گرم نمودن این فضا آسانتر می باشد.ارتفاع سقف در کندوان از ۲.۵ متر تجاوز نمی کند .
۴- پنجره و بازشو ها
در اقلیم سرد و کوهستانی ابعاد پنجره و بازشو ها نقش مهمی را ایفا می کند. معمولا در اقلیم سرد به دلیل داشتن باد سرد سعی می شود ابعاد پنجره و بازشوها کوچک بوده یا جهت آن رو به باد نباشد و از مصالحی برای ساخت آن استفاده می شود که که جرم حرارتی مناسبی داشته باشند.
در شهر کندوان همانطور که در عکس می بینید از پنجره های کوچکی استفاده شده وکوشیدن که از پنجره های زائد استفاده نکنند.
۵- عایق کردن بام و ساختمان
برف یکی از بهترین عایق های حرارتی می باشد و در شهر کندوان به صورت طبیعی از این عایق استفاده می شود تا از ورود سرما از بام ساختمان جلوگیری کرد.
۶- رنگ مصالح
شهرکندوان به دلیل آن که ازفعالیت آتشفشانی کران ها تشکیل شده است و مصالح این شهرسنگ می باشد واین سنگها همه به رنگ تیره هستند پس ازحرارت خورشید استفاده کامل می برند.
تنها ایرادی که می توان به این نوع ساختمان گرفت این می باشد که دارای ضریب حرارتی و ظرفیت حرارتی مناسبی نمی باشند.
۷- جهت گیری ساختمان ها
در این اقلیم باید ساختمان هابه طور پیوسته و متراکم بوده تا از ایجاد کوران در شهر و پرت حرارتی جلوگیری شود. در این شهرستان نیز این نکته رعایت شده است و در ساختمانهایی که جدید ساخته شده اند سعی کرده اند که حجم ساختمان را نیز به مکعب و مستطیل تغییر داده و سقف های مسطحی داشته باشند.
معماری کندوان
کندوان روستایی است بنا شده در صخره و تنها سازه این دهکده را سنگها تشکیل میدهند. بررسی معماری شهرستان کندوان خانهها هرمی شکل هستند و برای دامها نیز حفرههایی در سنگها بنا شده است مهمترین خصوصیت در خلق فضا پیروی اجباری از طبیعت و فرم کران هاست. اغلب کران ها دارای طبقات مختلف می باشند. ارتباط هر فضا مستقیما از خارج است و از داخل با یکدیگر ارتباطی ندارند.
کران ها عموما دارای ۲ طبقه هستند و در بعضی موارد ۳ و حتی ۴ طبقه نیز در آنها ایجاد شده است در بیشتر خانه ها عموما طبقه همکف طویله، دوم و سوم مسکونی و در بعضی طبقه چهارم انبار می باشد در معماری صخره ای شهرستان کندوان بلندی بعضی از تپه های مخروطی و هرمی به ۴۰ متر می رسد همچنین طول بعضی از غارها به ۶۰ متر و ارتفاع سقف آن بین ۵۰ تا ۸۰ سانتیمتر می باشد درهای ورودی را کوتاه می گیرند که انسان هنگام ورود برای احترام خانواده مختصری خم شود.
نمونه موردی خانه های کندوان
در داخل خانه ها برای هر شی فضاهایی تقسیم شده است:
اشیایی که هر روز مورد استفاده نیستند در فضایی صندوق مانند گرد آمده اند وسایل اتاق خواب در انتهای فضای اصلی قرار می گیرند که اغلب هم اتاق پذیرایی ست هم نشیمن و خواب در اکثر اتاق ها هنگام ورود محلی مخصوص قرار گرفتن ظروف آب، شیر و لبنیات وجود دارد از این محل سوراخی به خارج کنده شده که مانند کانالی کوچک آب را به خارج هدایت میکند در دیوارها طاقچه هایی برای وسایل کنده شده است.
به خاطر قطر و ضخامت کران ها ایجاد نورگیر در طبقات پایین دشوار می باشد بررسی معماری شهرستان کندوان بدین مناسبت نورگیرها اغلب در طبقات بالا هستند.
جنس پنجره ها از چوب و اغلب به شکل شطرنجی می باشند آبریزها اکثرا در کنار معابر و در خارج از کران ها و محیط مسکونی قرار داشته و هر چند خانواده به طور مشترک دارای یک آبریز هستند. آبریزها اکثرا دارای چند محل نشیمن و انباره میباشد.
واحد های عمومی روستای کندوان
روستای کندوان دارای دو مسجد، یک حمام، یک مدرسه و دو آسیاب است . مسجد قدیمی و حمام با فضاهای صخره ای ایجاد گردیده اند. کران مسجد قدیمی تقریباً در میانه روستا واقع شده و شامل سه طبقه است که طبقه اول آن طویله، دوم مسجد و سوم مسکونی است.
صخره های روستای کندوان
معماری صخره ای از نوع کندوان فقط در یک منطقه دیگر از روی زمین ایجاد شده و آن در دره زیبای گورمه ترکیه است که در قلب آناتولی در حدود ۳۰۰ کیلومتری جنوب شرقی آنکارا واقع شده است.