شاه نشین
شاه نشین، به طاقچه ها یا فضاهای دیگری که توسط دیوارها یا پرچین ها محصور شده است، گفته می شود. در معماری قرون وسطی، معمولا از آن به عنوان فضایی برای ایجاد زیبایی در بخش اصلی سالن پذیرایی استفاده می شد. در این دوره، جداسازی این بخش ها از فضای اصلی، با استفاده از پارتیشن های چوبی برای ایجاد اتاقهای مستقل و در نتیجه حفظ گرما انجام میشد. در قرون بعدی، شاه نشین هایی به عنوان تختخواب و آشپزخانه، جهت صرفه جویی در فضا، به خصوص در خانه های کوچک و آپارتمانی طراحی شدند.
شاه نشین، همچنین به فضاهایی اشاره می کند که اغلب به صورت نیم دایره هستند، بخش هایی از دیوارهای ضخیم خالی شده و از مجسمه های باشکوه در این فضا استفاده می شد، همانطور که در معماری روم و رنسانس یافت می شود.
شاه نشین، در قسمت شمالی ساختمان ساخته میشود و کاملا نورگیر است. در گذشته به آن، پنج دری نیز میگفتند. معمولا شاه نشین معماری ایرانی، سقفی گنبدی شکل دارد. به دلیل وجود پنجره و ارتفاع گنبد، این قسمت خنک تر از سایر نقاط محوطه میباشد.
همچنین، در مقابل شاه نشین سنتی در معماری گذشته، حوض آبی وجود دارد که آب داخل آن، به فضای خانه و به ویژه فضای شاهنشین طراوت می بخشد. این بخش، معمولا محل استراحت بزرگ خانواده است. پنجره های آن دارای شیشه های رنگی است و دیوارهای آن دارای نقوش ظریف و نقاشی های زیبا است و معمولا دارای گچبریهای ظریف و هنرمندانه می باشد.
برخورد نور آفتاب از پشت شیشه های رنگی و بازتاب نور های رنگی آن به داخل حوض و انعکاس آن به سقف خانه، فضای بسیار دلنشینی را تداعی می کند.
شاه نشین مدرن
شاه نشین مدرن، برخی از مشخصات شاه نشین سنتی را دارا می باشد اما از تمامی ویژگیهای آن به طور کامل برخوردار نیست. گاهی ویژگیهای آن بسیار کمرنگ می شود و فقط نامی از آنها باقی میماند. مواردی که در شاهنشین مدرن رعایت نمیشود شامل موارد زیر است: پنجره های گنبدی، شیشه های رنگی، گچ بری ها و بسیاری موارد دیگر.
در شاهنشین های مدرن، میز، مبلمان و تلویزیون، جایگزین حوض های معماری سنتی شده است. شاه نشین ساختمان در گذشته، زیبایی بصری بی نظیری داشت؛ با گذشت زمان اصول معماری سنتی کمرنگ شد و جای خود را به طراحیهای مدرن داد. با این حال، زیبایی انکار ناپذیر معماری سنتی باعث شد تا دوباره اصول معماری گذشته به ساختمان های مدرن بازگردد. امروزه آثار زیادی از طراحی معماری سنتی در ساختمانهای مدرن مشاهده میشود و گاهی گمان میرود که معماری آینده، نوعی بازنگری به معماری سنتی گذشته باشد.
طراحی شاه نشین در ساختمان های امروزی نیز، نوعی بازگشت به معماری سنتی می باشد. همانطور که اشاره شد، تنها برخی از اصول معماری شاهنشین سنتی در ساختمانهای مدرن انجام میگیرد. امروزه اصل تنوع نیز، یکی از عوامل بازگشت معماری به شیوه سنتی خود شده است. برخی، طراحی شاهنشین را قدیمی میدانند، اما طراحان دکوراسیون حرفهای از آن برای ایجاد تنوع و زیبایی در ساختمان استفاده می کنند و از آنجایی که شاهنشین دارای پنجره های برآمده است، معمولا در فضاهایی که دارای جلو آمدگی است ساخته می شود؛ از این رو در ساختمان های مدرن نیز باید این نکته را در نظر داشته باشیم. این قسمت از خانه می تواند یک مکان برای استراحت و فضایی مملو از آرامش باشد.
شاه نشین در کنج ها و فضاهای بدون استفاده ساخته میشود و همین باعث میشود تا از تمامی فضای خانه، نهایت استفاده را ببریم. لازم به ذکر است که در به هر بخشی از خانه می توان شاهنشین داشت، از جمله: سالن پذیرایی، اتاق ها، آشپزخانه و غیره. شاهنشین عمدتا در بخش هایی که دارای طاقچه می باشند طراحی میشود. شاهنشین یک حریم خصوصی و خلوتگاه در منزل ایجاد میکند.
شاه نشین خانه
در شکل یک نمونه مدل شاه نشین خانه مشاهده می کنید که تا حدودی طبق اصول معماری سنتی ساخته شده است. اگر طاقچه بزرگ و یا مکانی که دارای برجستگی باشد در منزل شما وجود ندارد، با چند روش ساده می توانید برای منزل خود یک شاهنشین تهیه کنید. از جمله:
- استفاده از کابینت
- استفاده از مبلمان
- تخت خواب
- قفسه و یا صندوقچه
شاه نشین ویلا
طراحی شاه نشین برای ویلا، زیبایی چشمگیری به آن می بخشد. شاه نشین ویلا نیز در بخش داخلی و شمال ویلا طراحی میشود. باید به این نکته توجه داشته باشیم که شاهنشین در قسمت نورگیر ویلا اجرا شود. برای شاهنشین ویلا از شیشه هایی با رنگ روشن و طرح های متنوع جهت زیبایی هرچه تمام استفاده می گردد.
در طراحی داخلی ویلا، معمولا فضای زیادی به شاه نشین اختصاص داده میشود. همان طور که اشاره شد، شاهنشین در گذشته برای استراحت بزرگ خانواده و پذیرایی از مهمان ها بوده است. امروزه شاهنشین ها با ظاهری کاملا متفاوت طراحی می گردد و ظاهری مدرن به خود گرفته است. چنانچه گفته شد، در شاه نشین سنتی، از پنجره های گنبدی و رنگارنگ استفاده میشد؛ اما امروزه از شیشههای روشن و بیرنگ و با ابعاد بسیار بزرگ استفاده می شود. این پنجره های بزرگ باعث میشود که ویلا بزرگتر و جادار تر به نظر برسد. شاهنشین ویلا نیز مانند نوع سنتی آن، دارای نقاشیها و آیینه کاری های زیبا می باشد و علاوه بر این در ویلاها برای شاه نشین از گچبریهای زیبا و ظریف استفاده می گردد.
پنجره شاه نشین
پنجره شاه نشین دارای مشخصات ویژه ای است که شامل موارد زیر می باشد
- بیشتر فضای شاهنشین را در بر میگیرد؛ به عبارت دیگر در طراحی آن از پنجره های بسیار بزرگ استفاده می شود.
- دو به دلیل وسعت پنجره ها، هنگام باز کردن آنها فضای داخلی خانه کاملا تهویه میگردد و هوای تازه وارد محوطه می شود. علاوه بر این، موجب خنک شدن شاهنشین در فصلهای گرم میشود.
- پنجرهها باعث میشوند نور بیشتری به داخل محوطه بتابد و این خود باعث زیبایی بیشتر و ایجاد احساس آرامش بیشتری می شود، همچنین می توان با استفاده از گلدان ها و مجسمه های زینتی، زیبایی شاه نشین را دو چندان کرد.
در صورت بکارگیری المان های طراحی سنتی، می توان حالت سلطنتی تری به وجود آورد در شاه نشین خانه می توان به انواع فعالیت ها از جمله مدیتیشن، مطالعه، استراحت و انجام فعالیتهای هنری پرداخت. در گذشته به شاهنشین سه دری و پنج دری نیز میگفتند. دلیل این نامگذاری وجود پنج پنجره و گاهی سه پنجره در طراحی شاه نشین بود. علاوه بر این به شاهنشین، خان نشین و خان سالار نیز میگفتند.
تلفیق طراحی مدرن شاهنشین و تزئینات سنتی میتواند یک پارادوکس زیبا در دکوراسیون داخلی ایجاد کند. به علاوه می توان در طراحی آن برای ایجاد فضای خصوصی از پرده و کرکره استفاده نمود. همچنین می توان از آن به عنوان اتاق مهمان استفاده کرد.